Stan czytelnictwa w Polsce: o czytelnikach, autorach, tłumaczach, rynku wydawniczym, polityce cenowej i dystrybutorach.

[Elfin]

Brakowało mi odpowiedniego tematu, a kwestia:
- stanu czytelnictwa w Polsce (i złej metodologii badań poziomu czytelnictwa),
- patologii związanych z rynkiem wydawniczym,
- załamaniem rynku dystrybucji, na którym mamy obecnie praktycznie oligopol,
- żenujących marżach i stawkach jakie w świecie książek obowiązują,
- zatorach płatniczych,
- chorej polityce zwrotów (od których płaci się tantiemy) etc.
mnie bardzo interesują i sądzę, że warto o nich porozmawiać.

Na początek proponuję podcast w PR2 Polskiego Radia, bo od czegoś trzeba zacząć, a nie warto odkrywać po raz drugi koła.
https://podcasty.polskieradio.pl/track/ ... b747b1ba83

Coś ten link jest chyba ferelny, to dopiszę, żeby odsłuchać tego podcastu:

Debata Dwójki: "Wciąganie w literaturę jest rolą państwa" 2024-07-03 / 57:23 m

[Hebius]

Słuchałem tej debaty. A link działa jak trzeba.

Co do roli państwa - można się nad nią zastanawiać i dyskutować. Ewentualnie przyjąć zdrowsze podejście do sprawy, typu:

Książki na Słowacji będą objęte najwyższą stawką VAT wynoszącą 23 proc. – zapowiedział Ladislav Kamenický, słowacki minister finansów. Obecnie stawka na książki wynosi 10 proc. „Książki są domeną bogatszych warstw społeczeństwa” – stwierdził na konferencji minister finansów z rządu Roberta Ficy.

Bogaci czytają i mają książki, nawet papierowe w swoich zasobnych księgozbiorach, które są dziedziczone z posiadłościami (tak jak kiedyś dwór razem z biblioteką). Warstwom niższym wystarczy Internet, Netflix i inne platformy - bo książki w dziedziczonym mieszkaniu to tylko kłopot, problem, trud związany ze sprzedażą za grosze dla Tezeusza, czy - o wiele częściej - z wynoszeniem makulatury na śmietnik.

[Elfin]

Chyba nie ma badań potwierdzających czytelnictwo bogatych, a wysnuwanie takiego wniosku na podstawie np. wywiadów z osobami zamożnymi może nie być miarodajne. I zacząć należałoby od definicji bogatego, bo bogatych osób np. dysponujących majątkiem o wartości > 1 mln $ (to jedno z wielu kryteriów), jest ok. 100 tys, ale większość z nich może nie odbiegać pod względem czytelnictwa od średniej.

[Hebius]

A to już w sumie nawet nieistotne.
Jak ktoś jest bogaty to może nie czytać. Wystarczy, że będzie miał ładny, zasobny, wartościowy księgozbiór.
Osoby niezamożne, których nie będzie stać na książki, zawsze mogą skorzystać z oferty biblioteki publicznej.

[Elfin]

Książki nie są drogie w stosunku do przeciętnych dochodów. Książka to wydatek rzędu 4 litrów paliwa, 1/2 kg kiełbasy Krakowskiej suchej, czy 1 dwudaniowego obiadu w barze mlecznym, więc trudno uzasadniać ceną niskie czytelnictwo.
Ja generalnie ejstem zwolennikiem ustawowego mrożenia cen, bo to co się obecnie dzieje to jedna wielka hucpa, na której tracą finalnie czytelnicy, bo przy obecnym modelu dystrybucji i polityce cenowej ani wydawnictwa, ani mali dystrybutorzy, ani autorzy, tłumacze nie są w stanie się utrzymać. To w praktyce zubaża nasz rynek, bo wielu rzeczy nie opłąca się wydawać (np. Cristiny Morales z jej Lekturą uproszczoną, na ktorej wydawnictwo popłynęło kilkadziesiąt tysięcy i nic nigdy więcej tej autorki nie wyda).

[Elfin]

Może zarzucę jeszcze jeden, bardzo ciekawy podcast, bo muszę już lecieć na spotkanie na Książu Wielkim z pewnym forumowiczem, a jestem już spóźniony i to mocno. Będzimy patrzyli czy się podniosło, a jeśli to czy bardziej w spodniach, czy na łąkach wody na okolicznych polach wodonośnych.
A podcast jest z kategorii obowiązkowych:

https://open.spotify.com/episode/5OPRqU ... XxmIfZI9uA

[Hebius]

W kwestii wydatków/zarobków - w zeszłym miesiącu chodził po stronach wydawców na FB taki obrazek obrazujący strukturę ceny książki:



edit.
podział tortu - termin użyty w podcaście panów z ArtRage.

[Shafi]

Nic dziwnego że ludzie nie czytają jeżeli dzisiejsze książki to badziewie, gdzie byle kto może teraz taką książkę sobie wydać. Książki straciły na jakości, a wiele z nich to po prostu podgrzane kotlety z odgrzewanych kotletów innych dzieł. Trzeba to przyznać wprost.
W dzisiejszym zabieganym świecie ludzie też nie mają zbytnio czasu na czytanie. Nie tylko w Polsce tak jest, a wszędzie na świecie. To co mnie jednak pociesza to fakt, że mimo tego całego chaosu ludzie mimo wszystko znajdują czas na czytanie. Ci którzy dzisiaj nie oglądają już telewizji sami przyznają, że czytanie ich uspokaja, więc jest jakaś nadzieja w tym wszystkim.

Co do tłumaczeń książek, to gdzieś mi się rzuciło w oczy że praca tłumaczy może być niebawem całkiem zbędna, bo ci zostaną zastąpieni przez AI. Jeśli wziąć pod uwagę że dzisiejsze AI może tłumaczyć nawet poezję, a z czasem swego rozwoju pewnie będzie robić to znacznie lepiej, to rzeczywiście rynek tłumaczy może zostać zniwelowany do minimum.
W takich sytuacjach praca ludzi będzie się ograniczać zapewnie do korekty tekstu po AI, i nic poza tym. Smutne w tym jest to, że sami tłumacze to przyznają.

[Hebius]

O czym ty w ogóle piszesz? Jak możesz wyciągać jakieś ogólne wnioski, skoro w dzisiejszym zabieganym świecie czytelnictwo w takich Czechach jest na poziomie 80%, a w Polsce 40?

A AI z przekładem poezji w ogóle sobie w tej chwili nie radzi.

[marcin]

Plus u Shafiego jak zwykle jedno zdanie zaprzecza innemu.

"Ludzie nie czytają i trudno się dziwić bo dziś książki to badziewie ale cieszy mnie że ludzie jednak czytają"

[Dorian_Gray]

W czasach późnej podstawówki i szkoły średniej, to czytałem chyba jedną książkę na tydzień,
na początku to były "przygodówki" a późnej doszedł Lem oraz tzw. popularnonaukowe i podróżnicze
ale ja miałem na to ... czas!

Teraz to po ośmiu godzinach pracy w handlu, to obiad, drzemka dwugodzinna, potem spacer lub jazda na rowerze
i może wygospodaruję tak z godzinę na czytanie ....

[Hebius]

I jeszcze w kwestii tłumaczeń AI, bo akurat wpadł mi w oko wpis znajomego na FB:

Czary mary, czyli jak tłumaczenie AI może manipulować treścią. Mamy artykuł na stronie Rudaw w języku sorani i jest tam "Tuncer Bakhran, współprzewodniczący Dem Parti", a AI robi z tego "tłumaczenie" "współprzewodniczący Partii Pracujących Kurdystanu (PKK)". Dem Parti to legalna partia w Turcji, mająca swoją reprezentację w parlamencie i poparcie na poziomie 10 % (ponad połowy Kurdów tureckich), a PKK to organizacja uznawana za terrorystyczną. Reżim turecki oskarża Dem Parti o to, że jest ekspozyturą PKK i regularnie aresztuje i więzi polityków tej partii. A tłumaczenie AI Google "przypadkiem" przyjęło narrację Turcji w tym zakresie. Nie wierzcie we wszystko co wam wciska AI, bo łatwo ją zmanipulować by manipulowała innych!

[marcin]

Co nie zmienia faktu że naiwnością byłoby sądzić że już dzisiaj tłumacze nie wspierają się obficie czatemgpt.

[Hebius]

No i spoko, po to są narzędzia ułatwiające pracę, żeby z nich korzystać. Byle robić to z głową.

Przy okazji: Anne of Green Gables to wg translatora Google Ania z Zielonego Wzgórza - bez znajomości kontekstu AI inaczej nie przetłumaczy.

[mike]

No jeśli się opierdalają używając AI z drobnym szlifem od siebie to mam wątpliwości, czy im się należy te 7% od każdego egzemplarza książki.

[marcin]

Nie wiem czy Google Translator to też AI

Chatgpt na pewno

[żmij]

Latem przeczytałem książkę "Szwecja czyta. Polska czyta", na podstawie której można sobie porównać podejście do czytelnictwa w tych dwóch krajach (są to wywiady z różnymi ludźmi książki). Dla mnie uderzające było przede wszystkim to, że z wywiadów szwedzkich wyłania się obraz WSPÓŁPRACY, z wywiadów polskich wyłania się obraz PRETENSJI, różnych antagonizmów między różnymi grupami...
https://artureichhorst.wordpress.com/20 ... ska-czyta/

A do tej książki już parę lat się zabierałem (wydana została w 2015 r.). Czyli tak, tego czasu brakuje. Ale jednak coś tam czytam, więc kto chce znajdzie czas. Pewnie nie tyle, ile by chciał, ale czasem uda się coś przeczytać.

[Hebius]

ChatGPT będzie pomocny przy tłumaczeniu tylko dla osoby, która bardzo dobrze zna angielski.

ChatGPT powiedział:
Tytuł "Anne of Green Gables" tłumaczy się na polski jako "Ania z Zielonego Wzgórza".

Powiedziałeś(-aś):
A można inaczej?

ChatGPT powiedział:
Tytuł "Anne of Green Gables" można przetłumaczyć dosłownie jako "Ania z Zielonych Szczytów" lub "Ania z Zielonych Gontów", choć takie tłumaczenia nie są powszechnie używane. "Green Gables" odnosi się do nazwy domu z zielonym dachem, więc można pokusić się o tłumaczenia nawiązujące do tego opisu, np. "Ania z Zielonych Dachów".

Jednak najbardziej rozpoznawalna i utrwalona wersja w Polsce to "Ania z Zielonego Wzgórza".

Powiedziałeś(-aś):
Gables to gonty?

ChatGPT powiedział:
Nie, masz rację – "gables" to nie gonty. "Gable" w języku angielskim oznacza szczyt domu, czyli trójkątną część ściany pod dachem. W kontekście tytułu "Anne of Green Gables", odnosi się to do domu z zielonymi szczytami, czyli z elementami konstrukcji pod dachem pomalowanymi na zielono.

"Gonty" to natomiast pokrycie dachowe wykonane z drewnianych deseczek, co nie ma związku z tym angielskim terminem. Dlatego lepszym tłumaczeniem byłoby coś na wzór "Ania z Zielonych Szczytów", choć oficjalnie w Polsce funkcjonuje "Ania z Zielonego Wzgórza", co oddaje bardziej literacki i poetycki charakter tytułu.

Tutaj więcej:
https://chatgpt.com/share/66f09917-1a44 ... c4d818516d

Konwersacja z potakiwaczem. Przy trzecim potwierdzeniu, że mam rację miałem dość i bym najchętniej zakończył rozmowę krótkim spierdalaj.

[marcin]

To narzędzie to przecież póki co nowość

Jestem pewien że zupełnie inaczej będzie to wyglądać za powiedzmy 5 lat. Znaczna część tłumaczy będzie niepotrzebna.
Może głośne dzieła będą nadal tłumaczyć uznani tłumacze. Ale jakieś mniej znane dzielka to wydawcy będą gremialnie wrzucać do czatagpt a tłumacz będzie ewentualnie weryfikował, o ile w ogóle.

[Nathi]

Mój psiapsi jest tłumaczem i pracuje w zawodzie. Nie widać żeby na pracę narzekał i bał się AI, ciągle ma zapierdziel.

Tłumacze nie wyginą szybko. Im język ma mniejszy zasięg tym lepiej zarabiają. Bardzo ciężko już teraz załatwić tłumaczy, bo mają tyle pracy, że odrzucają zlecenia jedno za drugim. Biorą tylko projekty za które mają najwięcej kasy, resztę olewają.

Psiapsi jest menagerem i bardzo ciężko niektóre projekty zrobić z braku tłumaczy,a raczej ich niechęci do brania kolejnych zleceń.