To się czyta

[Achim]

Frederico Garcia Lorca artysta i reformator teatru

Nie jest truizmem powiedzenie, że postać i utwory andaluzyjskiego twórcy wciąż fascynują. Także w Polsce, gdzie po Jego utwory sięgają aktualnie zarówno teatry instytucjonalne : „ Krwawe gody” w reżyserii Kuby Kowalskiego w Teatrze im. Żeromskiego w Kielcach czy offowe, jak Teatr 4. Piętro, który na tegoroczny PPA przedstawił Off: Dom Bernardy Alby, jak i lalkowe : spektakl "Zraniony jeleń" w Opolskim Teatrze Lalki i Aktora /to autorska i teatralna próba odczytania "Poety w Nowym Jorku"/ w reżyserii Hiszpana Joana Baixas.
Podczas tegorocznych wakacji w Andaluzji mogłem zauważyć wręcz kultowość Jego postaci: nie tylko księgarnie pełne książek autorstwa Lorki, lecz także Mu poświęconych, ale też t-shirty, torby. To paradoks, że Lorca nazywany szumnie „ najwybitniejszym synem andaluzyjskiej ziemi” nie ma grobu, a okoliczności Jego tragicznej śmierci są wciąż niewyjaśnione.
Profesor Urszula Aszyk dokonała rzeczy wielkiej: przybliżyła postać i twórczość Lorki jako twórcy, wizjonera i reformatora teatru. Autorka w barwny i przystępny sposób opisuje drogę twórczą andaluzyjskiego twórcy na szerokim tle historyczno- politycznym, skomplikowanych losów Hiszpanii pierwszej połowy XX. wieku. Ukazuje Go także w teatralnej tradycji, jako następcę Szekspira, Lopego de Vegi i Calderona de la Barki, czy według polskich badaczy także Wyspiańskiego. Profesor Aszyk przypomina zasługi Lorki, który „ wpłynął na zmianę myślenia o teatrze i sposób wystawiania dzieł hiszpańskich klasyków”, wskazuje ludowe tradycje andaluzyjskie jako źródła inspiracji, ale i przypomina opinię, że „ jedynie Cervantes dorównuje mu, gdy chodzi o wpływ na literaturę powszechną „ . Lorca był zresztą nie tylko autorem: prawnik z wykształcenia i muzyk z pierwszej artystycznej pasji.
Mniej jest o życiu prywatnym Twórcy, ale nie sposób pominąć faktu, że „ najbliższa rodzina nie wyrażała zgody na pisanie o homoseksualizmie Frederica i nigdy nie przyjęła wiadomości, że był homoseksualistą”, a także, że ” Lorca żył i tworzył w otoczeniu wyjątkowo homofonicznym, a takim było społeczeństwo hiszpańskie jego czasów z jego rodziną włącznie „. Udokumentowane są dwa związki dramaturga : z rzeźbiarzem Emiliem Aladrenem i Rafaelem Rodriquezem Rapunem, sekretarzem teatru La Barraca, prowadzonym przez Lorkę. Autorka przywołuje też w swojej książce tezę, że „ Lorca identyfikował się z wszystkimi cierpiącymi i wykluczonymi lub odrzuconymi, którzy występują w jego utworach”. Lorca był prekursorem na wielu porach. W swoich sztukach „ granadyjskich” dopomina się o prawa kobiet, przedstawianych jako ofiary przesądów i ukazuje „ przerażający problem alienacji kobiet w społeczeństwie tradycyjnym i machista, jakim jest społeczeństwo hiszpańskie” . Dużym problemem była niemożność decydowania niezamężnych kobiet o swoim losie, które skazywała je na zamknięcie i izolację od świata Należy przypomnieć, że na długo przed ukazaniem się „ Folwarku zwierzęcego” Orwella napisał dramat, w którym zwierzęta dyskutują o ludziach. Postawa franciszkańska wobec zwierząt była także potem obecna w Jego twórczości.
Poza głównym bohaterem autorka przywołuje szereg ważnych postaci, z Lorką związanych jak Salvador Dali czy Luis Bunuel, czy twórców, których Lorca inspirował, jak Carlos Saura.
Świetna, przystępna lektura dla wielbicieli Lorki, miłośników teatru i tych, którzy chcą dowiedzieć się czegoś o Hiszpanii z nowej perspektywy.